Veel groeikernen hebben een besloten, introvert karakter en zijn voor hun ontsluiting volledig afhankelijk geworden van de auto. Studio Pallesh onderzoekt of de leefbaarheid en toekomstbestendigheid van dit soort groeikernen kan verbeteren.

Kunnen zonnevelden de transitie naar duurzame landbouw stimuleren? Dit team heeft in samenspraak met boeren en zonnestroomexperts concrete principes voor het integreren van zon en landbouwsystemen ontwikkeld. Die functiecombinatie levert meer rendement op, namelijk voedselproductie én opwek van energie. Bovendien dragen de opbrengsten uit de zonnepanelen financieel bij aan de transitie naar een duurzame kringlooplandbouw, waarbij strokenlandbouw met gewasrotatie een kansrijk principe is. Tijdens het onderzoek is achterhaald welke gewassen baat hebben bij de (half)schaduw die de panelen creëren, of de luwte die ontstaat in de windschaduw ervan, en zijn er verschillende ruimtelijke principes onderzocht voor de plaatsing van zonnepanelen. De conclusie: bij een goede afweging en inpassing, kunnen de opbrengsten uit landbouw zelfs toenemen.

Bodemdaling zorgt in heel Nederland voor problemen: wateroverlast, schade aan wegen, ondergelopen kelders, kapotte riolering, paalrot van houten funderingen en verzakkende gebouwen. Dit heeft naast hoge kosten ook negatieve gevolgen voor de leefbaarheid, ruimtelijke kwaliteit en het economisch kapitaal.

Atelier van Berlo constateert dat 55-plussers per persoon veel woonruimte hebben en weinig geneigd zijn te verhuizen. Terwijl het laatste juist woningen kan vrijmaken én kansen zou bieden hun huidige woningen en wijken te verduurzamen.

Bij het in samenhang ontwerpen van de onder- en bovengrond komen andere afwegingen kijken dan wanneer je bijvoorbeeld de inpassing van energie-infrastructuur ondergronds en klimaatadaptatie bovengronds los van elkaar ontwerpt. Deze studie maakt aan de hand van het voorbeeld Leiden Noord inzichtelijk waar je als ontwerper op moet letten. Denk hierbij aan het leggen van ondergrondse infrastructuur aan de schaduwkant van de straat, zodat de zonkant beschikbaar blijft voor bomen die hier het beste groeien en hittestress mitigeren. Een ander aandachtspunt is bijvoorbeeld het afstemmen van de beplantingsstrategie en de laadpalenstrategie. Parkeerplekken waar een laadpaal wordt geplaatst kunnen niet makkelijk meer weggehaald worden, waardoor de plaatsing van bomen en planten beperkt wordt.

Ontwerpvoorstellen worden vaak los gezien van participatietrajecten. Dit team verbindt deze twee processen in de Oosterschelde Delta: niet top-down, maar hier en nu, in en vanuit het veld. Zij gingen op pad met verschillende ‘Delta Werkers’ om van dichtbij te ervaren hoe zij kijken, werken en voelen. Ze onderzoeken door mee te werken. Bodycams aan, handen uit de mouwen. De informatie die zij ontdekten over alle verschillende rollen, biotopen, producten en landschapstypen zijn verstrengeld tot scenario’s voor ‘Het Nieuwe Delta Werken’.

Nienhuis Landschapsarchitectuur wil met een ontwerpend onderzoek creatief teruggrijpen op waardevolle strategieën en attitudes uit het verleden ten aanzien van onze omgang met water. Hiermee wil het bureau de mogelijkheden voor een ander waterregime en, daaraan gekoppeld, duurzamere vormen van landbouw in kaart brengen.

Hoe kunnen we gebouwen met een publieke functie zo vormgeven dat ze bijdragen aan maatschappelijke doelen als inclusie en klimaatbestendigheid? In dit project is een uitwerking gemaakt voor een herbestemmingsopgave van het Raadhuis van Alphen aan den Rijn en een nieuw te bouwen school in Delft.

Bij verdichtingsvraagstukken in bestaande buurten is vaak sprake van een kwantiteitsaanpak waarbij hoeveelheden woningen leidend zijn. Dit team draagt een kwalitatieve methodiek aan die de beleving van schoonheid centraal stelt.

De fysieke leefomgeving heeft invloed op onze gezondheid; daarom moet de gezondheid vanaf 2022 een integraal onderdeel zijn van alle omgevingsplannen. Op welke plekken in de stad is aanzienlijke winst te behalen op dit punt en hoe?

Beverwijk is een arme buurt aan de rand van Rotterdam. Dit project verkent hoe de energie-transitie en klimaatadaptatie hier tegelijkertijd de sociale omstandigheden kunnen verbeteren. Het team heeft de aanpak van het watersysteem op de korte termijn gekoppeld aan een energieplan, dat meer tijd vraagt. Om in de toekomst alle woningen af te kunnen koppelen van het riool en vanuit daar op te schalen, stelt het team voor te beginnen met de scholen: door de schoolpleinen te vergroenen en de leerlingen in te zetten als ambassadeurs, kan draagvlak worden gecreëerd voor de grotere ingrepen in de wijk.

De gemeente Rotterdam werkt aan het verduur-zamen van de stad, maar wat leveren fysieke interventies zoals waterpleinen, dakakkers, infiltratietegels en andere ingrepen eigenlijk op voor milieu en maatschappij? Dit team ontdekte dat het meten van impact vaak niet meegenomen wordt in projectplannen, en dat er te weinig over wordt gesproken. Een kaartenset die aan het begin van projecten gebruikt kan worden, helpt om het gesprek over de gewenste impact aan te gaan.

Grote delen van Noord-Holland kampen met een tekort aan transformator- en verdeelstations. Daardoor dreigen nieuwe woonwijken, supermarkten, bedrijven en industriegebieden zonder stroomvoorziening te komen zitten. Alleen de komende jaren al zijn circa 10 nieuwe transformatorstations nodig en 27 verdeelstations. Daarbij moeten ook nog eens 28 bestaande stations worden uitgebreid. Dat is op zich al lastig - vanwege het gebrek aan grond en stroperige procedures - maar de tijdsdruk maakt het er niet makkelijker op. Het landschap dreigt kind van de rekening te worden. Dit project onderzoekt of dat ook anders kan.

Voor Polyfern gaat het binnen de woonopgave om het bouwen van woningen die bijdragen aan hechte gemeenschappen, aan een goede kwaliteit van leven en aan een hoge ruimtelijke kwaliteit en woningen die een perspectief bieden voor uiteenlopende doelgroepen.

OD205 ziet dat het terugbrengen van bodem- en watersystemen (abiotische systemen) bij bestaande bedrijventerreinen nog nauwelijks wordt aangepakt. Efficiëntie is bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen in het verleden een kernbegrip geweest.

In steeds meer gebiedsontwikkelingen ligt de nadruk op autoluw. Hoe regel je logistiek en (deel) mobiliteit in een autoluw maar zeer dichtbebouwd gebied als het Utrechts Beurskwartier?

Door de verdichtingsopgave in de bestaande (middelgrote) stad neemt de druk op de ruimte toe. Wat zijn de gevolgen van het centraal stellen van fietsers en voetgangers?

Hoe gaan we het met verdroging kampend natuurgebied Herperduin vernatten en tegelijkertijd het woon- en werkgebied eromheen een goede toekomst bieden? We maken samen de balans (op) in Herperduin en omgeving en ontwikkelen een klimaatrobuust en toekomstbestendig evenwicht tussen alle functies met als fundament bodem en water.

Er zijn steeds meer signalen die erop wijzen dat klimaatverandering en zeespiegelstijging sneller en extremer kan zijn dan de nu gehanteerde klimaatscenario’s voorzien. Er zijn vier conceptuele lange termijn oplossingsrichtingen voor zeespiegelstijging geformuleerd, waarbij ‘meebewegen’ in de beeldvorming nog onderbelicht blijft. Dit ontwerpend onderzoek richt zich op de vraag hoe de strategie meebewegen er in Centraal Holland uit kan zien en welke dilemma’s en mogelijke toekomstbeelden dit zou kunnen opleveren.

De komende vijftien jaar wordt de Spoorzone naast station Zwolle getransformeerd tot een gemengde, autoluwe wijk met een hoge dichtheid. Dit levert een flinke toename op van logistieke bewegingen: pakketdiensten en leveranciers, maar ook bouw- en afvalstromen en onderhoudsdiensten.

De huidige herontwikkeling van naoorlogse wijken is vooral gericht op het toevoegen en verduurzamen van woningen. Dit gaat vaak ten koste van commerciële bedrijfsruimtes, die in de renovatie worden omgevormd tot woningen of zelfs volledig verdwijnen. In de wijken Geuzenveld en Slotermeer (Amsterdam Nieuw-West) is wel degelijk behoefte aan werkruimte: de vraag overstijgt het aanbod. Bovendien kan een mix van wonen en werken met de juiste keuzes voor het soort bedrijven de aantrekkelijkheid van een wijk verhogen. Welke kansen liggen hier voor het creëren van nieuwe bedrijfsruimte?

In Kanaleneiland gaan de komende jaren veel straten op de schop. Er wordt een nieuw gescheiden rioolstelsel aangelegd met extra buffercapaciteit, zodat tijdens stortbuien het risico op overstromingen wordt beperkt. Dit zijn allemaal ondergrondse ingrepen. Het team besloot om met deze klimaatadaptieve maatregelen ook bovengronds kwaliteit te genereren en klimaatverandering beleefbaar te maken. Dit resulteerde in een plan voor een 'klimaatfontein': een object dat uitnodigt tot spel, interactie en contemplatie, en via de verschillende waterstanden begrip voor de wereldwijd stijgende temperatuur en zeespiegel probeert te kweken.

Binnen veel gemeenten worden bedrijventerreinen getransformeerd tot woon-werkgebieden. Hierbij is vaak te weinig aandacht voor lopen en fietsen.

Het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug & Twents Reggedal heeft de ambitie om het huidige park van 3.500 hectare fors uit te breiden tot een nationaal park ‘nieuwe stijl’ van circa 50.000 ha. Dit betekent dat het gebied uit verschillende zones wordt opgebouwd, die een lichter of zwaarder regime krijgen wat betreft natuurbescherming, watersysteem en stikstofdepositie. De verkenning van dit team brengt aan de hand van een zoneringsmodel de vraagstukken in beeld die hier omheen hangen en is een eerste stap richting een nieuwe landschapstrategie.

Drie Noord-Hollandse gemeenten leggen in dit project samen met stakeholders in het landelijk gebied de focus op het verbinden van landbouw, landschap en natuur en op het vinden van nieuwe verdienmodellen voor boeren. Een mooi buitengebied is belangrijk voor de inwoners én voor de recreatieve en toeristische bedrijvigheid in de gemeenten. Dit project verkent nieuwe manieren van gebiedsanalyse en dialoog en zoekt naar mogelijkheden om werk te maken van natuurinclusieve landbouw en de kansen die deze biedt.

Studio Stad onderzoekt wat een nieuwe flexibele woontypologie aan mogelijkheden biedt voor de woonbehoefte van de hedendaagse dynamische en internationale samenleving. Dit vergt volgens hen een nieuw perspectief waarbij we niet bouwen voor de woonvraag die we kennen, maar ruimte creëren voor datgene wat nog onbekend is.

‘Mei it ferline foarút’ is Fries voor ‘met het verleden vooruit’. Dat is wat Werkend Landschap met dit project doet. Het ontwerpbureau haalt inspiratie uit de wordingsgeschiedenis van het Friese landschap en onderzoekt hoe die Friese cultuurhistorie kan worden ingezet om te werken aan krachtige, duurzame en streekeigen (productie)landschappen die tegen een stootje kunnen in de nabije toekomst.

Van oudsher maakt het landschap van Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen onderdeel uit van een agrarisch productielandschap: de woeste heidegronden werden afgeplagd en zo ontstond het waardevolle stuifzandgebied waar natuur en landbouw sterk verbonden waren. Maar intensivering en schaalvergroting van landbouw in de schil om het Nationaal Park heeft, naast de grotere waardering van de ecologische en recreatieve kwaliteiten van de heide- en stuifzandgebieden, tot gevolg dat beide gebieden elkaar nu eerder tegenwerken dan versterken.

De groene long tussen Hengelo en Enschede, Het Wageler, kan gezien haar ligging aan de randen van twee steden een samenhangend, gedragen toekomstperspectief gebruiken met aandacht voor klimaatadaptatie, biodiversiteit en recreatie. Via ontwerpend onderzoek is de aanzet tot een gezamenlijk toekomstperspectief ontwikkeld dat als basis kan dienen voor een gebiedsvisie waarmee de gebiedspartners en gemeente aan de slag kunnen.

Hoe kunnen we de onaantrekkelijke omgeving van de metrostations herontwerpen als een open en vriendelijke omgeving waar ruimte is voor ontspanning en vergroening?

Minder auto’s in het straatbeeld, minder luchtvervuiling, meer ruimte voor groen en plezier: dat is wat de gemeente ’s-Hertogenbosch nastreeft met het Actieplan Duurzame Deelmobiliteit. Om de gemeente te helpen haar bewoners hierin mee te krijgen, werd gezocht naar de wensen van autogebruikers in drie verschillende stadswijken.

De Boerhaavewijk in Haarlem, gebouwd in de jaren ’60 en ’70, staat volgens AP+E en Studio dmau voor een flink aantal opgaven. Denk aan verbetering en verduurzaming van de bestaande woningen, vergroening van de openbare ruimte, verdichting en de aanpak van complexe sociaal-maatschappelijke problemen.

De stikstofcrisis brengt veel vingerwijzen met zich mee. In plaats daarvan kunnen sectoren als de bouw en de landbouw elkaar ook helpen om de uitstoot terug te dringen, is de redenatie van dit team. Hoe kunnen we de landbouwtransitie verbinden aan de doelen van circulair bouwen? Dit project geeft ‘huizen verbouwen’ en compleet nieuwe betekenis met een onderzoek naar de mogelijkheden om lokaal verbouwde, regeneratieve grondstoffen te gebruiken als bouwstenen voor woningen. Kan op deze manier de natuurlijke verbinding met het regionale landschap weer in ere hersteld worden?

Goed ontworpen middelgrote woningen zijn belangrijke bouwstenen voor een sociaal duurzame samenleving. Hoe kunnen rechtvaardigheid, inclusiviteit en woonkwaliteit van de compacte plattegrond beter worden getoetst en geborgd in bouwopgaven van de toekomst?

Het gebied rond station Rotterdam Centraal, Rotterdam Central District, is een populair, maar verdicht en versteend centrumgebied met grote uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en klimaatadaptatie. Dit project zoekt naar een aanpak waarbij hier gevestigde partijen het gebied stap voor stap samen groener en klimaatadaptiever inrichten. Voor verschillende plekken waar zich kansen voordoen zijn uitwerkingen gemaakt. Het doel is deze eerste ‘speldenprikken’ op het gebied van verduurzaming en kwaliteitsverbetering als dragers van een samenhangend en robuust systeem te gebruiken.

In het Twentse landschap wordt nu nog veel landbouwgrond beregend om verdroging tegen te gaan. De analyse van dit team laat zien dat dat symptoombestrijding is, die het watersysteem alleen maar meer ontregelt. Een veel structurelere oplossing kan gevonden worden met vier 'knoppen', waarmee de balans van het watersysteem in relatie tot het landgebruik weer hersteld wordt. Deze analyse is onder veel vakmensen wel bekend. Toch blijft het bij de totstandkoming van gebiedsontwikkelingen, omgevingsvisies en dergelijke lastig om de gebiedskarakteristieken en daarmee handelingsperspectieven naar voren te brengen. Dit project focust op een belangrijke eerste stap: het begrijpelijk maken van wat er speelt. Uitgewerkt in een grote praatplaat helpt dit waterschappen en gemeenten om met partners het juiste gesprek te kunnen voeren.

Het stroomgebied van de Limburgse Aa kent grotendeels een agrarische functie. Het pilotgebied staat voor meerdere maatschappelijke opgaven, mede in relatie tot natuurgebied De Groote Peel. Om het gebied toekomstbestendig in te richten worden bouwstenen aangedragen voor het oplossen van actuele gebiedsopgaven.

De Wildeman & Blomwijckerbuurt in Amsterdam Nieuw-West, gebouwd begin jaren 60, is toe aan herontwikkeling. Het naoorlogse erfgoed is hier goed bewaard gebleven, maar veel ruimtelijke en sociale uitdagingen zijn nog niet aangepakt. Dit project probeert de ‘geplande stad’ en de ‘geleefde stad’ dichter bij elkaar te brengen en schetst een transformatie die recht doet aan de bewoners, het erfgoed en de ambities van de gemeente beschreven in de Omgevingsvisie 2050.

De Wijkermeerpolder ligt tussen Zaanstad en Beverwijk aan het Noordzeekanaal, aan de rand van de snel ontwikkelende Metropoolregio Amsterdam. Om die reden ligt er een enorme ‘beleidsdruk’ op het gebied. De polder is zoekgebied voor tal van restopgaven, zoals wateropslag, energie, bos en recreatie. De polder is feitelijk een soort ‘joker gebied’ in de ruimtelijke ordening van de MRA. Voor welke opgave zwicht je als gemeente? Of zijn er ook mogelijkheden opgaven te combineren en dit gebied een multifunctionelere en volwaardigere toekomst te geven?

Groen in de stad heeft niet alleen positieve impact op uitdagingen als wateroverlast en hittestress, maar vergroot ook de sociale cohesie. Park om de Hoek, een initiatief van de stichting De Gezonde Stad in Amsterdam, maakt de sociaal-maatschappelijke impact van vergroening nog groter, door de opzet en aanleg van groene zones echt samen met de bewoners van de wijk aan te pakken. Dat is geen gemakkelijke opgave: hoe kan de lokale community daarin samenwerken met stakeholders als gemeente, buurtorganisaties, vastgoedpartijen? En hoe ontwikkel je een passend eigenaarschaps- en businessmodel, waarin co-creatie, medebeheer en financiering geborgd zijn?

Living Landscapes en Deltascapes onderzoeken op welke manier het afvalproduct baggerslib als grondstof kan worden ingezet. Aan de hand van cartografisch onderzoek en veldwerk wordt bekeken wat baggerslib precies is en hoe de baggerindustrie functioneert.

Tussen Duiven en Westervoort en het bedrijventerrein aan de A12 ligt een gebied dat na 30 jaar verstedelijking een overgebleven groene enclave vormt, die van grote waarde is en kan zijn voor 40.000 omwonenden. Hoe kan dit gebied nog meer betekenis krijgen voor inwoners uit de aangrenzende dorpen? En is woningbouw wenselijk als financiële motor voor een groene toekomst?

Tussen Duiven en Westervoort en het bedrijventerrein aan de A12 ligt een gebied dat na 30 jaar verstedelijking een overgebleven groene enclave vormt, die van grote waarde is en kan zijn voor 40.000 omwonenden. Met een ruimtelijke verkenning worden in dit project de mogelijkheden en wensen vanuit de stakeholders in het gebied in beeld gebracht. Op basis hiervan zetten we in op een breedgedragen ontwikkelperspectief voor landschap, boer en burger.

In de Rotterdamse Tarwewijk is veel publieke ruimte maar de activiteit daarvan is laag. Er is een snelle doorstroom van bewoners en weinig gemeenschapsgevoel. Straten worden gedomineerd door parkeerplaatsen en kale grasplantsoenen. De anonieme openbare ruimte is van iedereen, maar voelt als van niemand. Dit project brengt daar verandering in door bewonersparticipatie naar een hoger niveau te tillen. Het is de bewoners van de Mijnsherenlaan, waar een metroviaduct de stad doorsnijdt, gelukt een deel van de openbare ruimte toe te eigenen, om in co-creatie met ambtenaren en een culturele werkplaats een prettige leefomgeving te creëren.

Terwijl de populariteit van dorpen toeneemt, hebben veel dorpen in Nederland te maken met een stagnerende doorstroom op de woningmarkt: er is te weinig aanbod voor verschillende doelgroepen. En dus staan dorpsbestuurders voor de opgave om woningen bij te bouwen en de voorraad te diversifiëren.

Fytotechnologie is een techniek waarmee planten vervuilende stoffen uit de bodem en wateren onttrekken. Planten zoals zonnebloemen, distels en rietsoorten kunnen vervuiling door bijvoorbeeld zink, Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK) of koper reinigen. Other Spheres onderzoekt de toepassingsmogelijkheden van deze technologie.

Menselijk gedrag is één van de aspecten voor het laten slagen van de mobiliteitstransitie. Hoe kunnen we gebruikmaken van de fases waarin mensen meer openstaan voor gedragsverandering?

In het centrum van de vroegere mijnstad Geleen staat een derde van de winkels langdurig leeg. Daardoor liggen de grote parkeervelden, marktpleinen en straten er vaak desolaat bij. Het team werkt vanuit de aanwezige kwaliteiten de ‘hardware’ voor een goed werkend centrum is aanwezig maar introduceert nieuwe ‘software’: nieuwe manieren van gebruik.

LEF mobiliteit wil bestuurders, beleidsmakers en andere belanghebbenden bewuster afwegingen laten maken binnen de mobiliteitsopgave, met oog voor verschillende doelen. Kan een serious game uitkomst bieden?

In een leegstaand kantoor van bussenfabrikant VDL in Eindhoven creëren De Bever Architecten en eenbeweging.nu een inclusieve woon-, werk- en leergemeenschap, samen met de toekomstige bewoners.

Hoe kunnen sportvoorzieningen in grote steden beter bereikbaar worden gemaakt zodat sporten toegankelijker wordt voor iedereen?

Iedereen zou moeten beschikken over een basisniveau aan bereikbaarheid. Maar in kleinstedelijke gebieden en dorpen is dat lang niet altijd het geval. Welke oplossingen zijn hiervoor buiten privéautobezit?

De Stadhouderskade is de meest vervuilde en gevaarlijke straat in Amsterdam, maar ook een lint langs de oude stadssingel, dat belangrijke instituten als het Rijksmuseum, de oude Heineken Brouwerij, de Nederlandsche Bank en de Hogeschool van Amsterdam met elkaar verbindt. Dit team ziet potentie in de transformatie van deze verkeersas tot een betekenisvolle en toekomstbestendige plek voor mens, dier en natuur.

De binnenstadsvisie van Assen noemt ‘Drents DNA’ als term en als doelstelling voor de transformatie van het centrumgebied. Hoe kun je zo’n ‘gevoel’ vertalen naar een ruimtelijke, functionele en programmatische uitwerking voor de opgaves in Assen? Wat betekent Drents DNA voor de woningbouwopgave, een compacte binnenstad, een verminderde barrièrewerking van de ring en het onderscheidend vermogen van de binnenstad?

De grote veedichtheid in de Peel en de problemen waarmee dit al jaren gepaard gaat, maakt maatschappelijk verantwoord ondernemen voor boeren hier steeds lastiger. Bovendien maakt de regelgeving vanuit de politiek de landbouw in dit gebied kwetsbaar. Het plan Peel Natuurdorpen biedt een oplossing met kleinschalig wonen bij de boer niet in weilanden of op strakke akkers, maar in een teruggebracht coulisselandschap. Deze natuurdorpen voorzien in de grote behoefte aan enerzijds meer natuur en anderzijds kleine en betaalbare woningen. Tegelijkertijd bezorgen ze de boeren een nieuw verdienmodel.

Natuur en akkerbouw zitten elkaar in de weg, ook op het Zeeuwse eiland Schouwen-Duiveland. Ondertussen verkeren beide in een penibele situatie. De akkerbouwer zit klem in het landbouwsysteem met productie voor de wereldmarkt, kampend met een tekort of teveel aan water, dalende marges en verziltende klei. De natuurbeheerder telt krimpende populaties en ziet planten door droogte bedreigd. Kunnen akkerbouw en de natuur elkaar nog vinden en verder helpen?

Wat gebeurt er als het water een duidelijker stem krijgt in de Rotterdamse wijk De Esch langs de Nieuwe Maas? Van de drie geschetste scenario’s die het stijgende water in toenemende mate toelaten, breekt de Vloeibare stad het meest met de traditionele strijd tegen het water: een halfopen Rijn-Maasmonding zorgt ervoor dat De Esch een gebied wordt dat meebeweegt, waar verschillende leefmilieus ontstaan op eilanden in de ondiepe Maas.

Stedelijke ontwikkeling gaat vaak gepaard met het verdrijven van werkgelegenheid, productie en diensten naar de stadsranden. Dat zorgt voor een toenemende druk op de beschikbare infrastructuur, ondermijnt de kansen voor duurzaamheid en circulaire economie en resulteert bovendien in homogene en weinig vitale stadswijken. Kunnen we weer een gezonde, duurzame mix van wonen, werken en leren terugbrengen in een stad als Amsterdam? En hoe ziet dat eruit?

In een open proces met de inwoners, ondernemers en andere belanghebbenden is in dit project gezocht naar duurzamere scenario’s die het productielandschap en de agrarische bedrijven nieuw leven inblazen.

Nederland staat voor een grote woningbouwopgave en heeft daarnaast de ambitie om vóór 2050 volledig circulair te zijn. Twee uitdagingen die niet automatisch integraal opgepakt worden. Hiervoor is een verandering in denken nodig. In dit ontwerpend onderzoek is Stroomstart ontwikkeld, een serious game om spelenderwijs inzicht te geven in hoe te sturen op circulariteit in gebiedsontwikkeling. Welke maatregel creëert meerwaarde voor het gebied én bespaart primair grondstofgebruik?

Vrederust in Den Haag Zuidwest is een kwetsbaar stedelijk gebied waar leefbaarheid en veiligheid onder druk staan. Vanwege de slechte staat van de buitenruimte hebben bewoners weinig kans om een hechte gemeenschap te vormen; het leven is hier minder sociaal en gezond dan elders. Terwijl in de omgeving veel gesloopt wordt, heeft woningcorporatie Haag Wonen besloten om hier wel in bestaande bewoners, gebouwen en openbare ruimte te investeren. Dit project streeft met het oprichten van een Living Lab naar ruimtelijke rechtvaardigheid en een leefbare buurt met gelijkwaardige kansen voor iedereen.

In plaats van zonnepanelen zo goed mogelijk te verstoppen, kun je er ook voor kiezen ze een volwaardig onderdeel te maken van het landschap. Dit lukt alleen als de panelen bijdragen aan de belangen van partijen in de omgeving. Een boer verlangt niet snel naar zonne-energie als het zijn werk, land en identiteit totaal verandert; maar als het een aanvulling is op zijn bestaande businesscase en tegelijkertijd de oogst beschermt tegen extreem weer, wordt het interessant. Dit team werkt aan een toolbox die individuele en collectieve meerwaarde van zonnepanelen inzichtelijk maakt. Uitwerkingen zijn bijvoorbeeld in een laagstamboomgaard waar zonnepanelen de fruitbomen beschermen tegen extreme neerslag, hagel of hitte, of de verticale plaatsing van panelen op akkers.

Royal HaskoningDHV wil in naoorlogse wijken de aandacht voor actievere vormen van mobiliteit vergroten omdat dit goed is voor de luchtkwaliteit en ons welzijn. Welke interventies zijn er mogelijk?

Met Geen afval, geen uitval worden door goed design bruggen gebouwd tussen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en lokale reststromen. Nuttige arbeidsbesteding en lokale reststromen leiden tot een schaalbaar model om grote impact en een duurzame economie te maken.

De weerstand tegen hyperscale data-centers groeit. Ze staan symbool voor ons ongemak over de verrommeling van het landschap. Industrieel agrarisch landgebruik maakt plaats voor industriële dataopslag en -verwerking; het ene monofunctionele gebruik maakt plaats voor het andere. En de vraag naar dataopslag wordt alleen maar groter. Iedere inwoner van de Metropoolregio Amsterdam heeft ongeveer een ‘bakfiets’ aan fysieke dataruimte nodig. Moet al die data wel bij elkaar worden opgeslagen in één megalomaan gebouw?

Sonniuswijk is een jonge heideontginning en een agrarisch productielandschap van 600 ha groot dat deel uitmaakt van de Metropool Regio Eindhoven. Een deel van de intensieve veehouderij stopt; de onlangs vastgestelde omgevingsvisie zet in op transformatie naar een multifunctioneel gebied met doelen als recreatieve versterking, waterconservering, natuurontwikkeling, duurzame energie en wonen. Maar wat is een toekomstbestendige ontwikkelrichting voor het landschap, waarmee initiatiefnemers aan de slag kunnen?

In de huidige tijd van toenemende grondstofschaarste en stijgende prijzen is het nodig om na te denken over het langer laten circuleren van gebruiksvoorwerpen en het beter benutten van reststromen. In het Waardlandengebied wordt daarom gewerkt aan een circulair netwerk. Hoe kun je partijen zoals afvalverwerkers, werkplaatsen, bouwmarkten en kringloopwinkels zover krijgen dat ze op een andere manier gaan (samen)werken? In dit project is inzichtelijk gemaakt welke organisatorische activiteiten en ruimtelijke ingrepen nodig zijn om tot zo’n circulair netwerk te komen, samen met langdurig verbonden partners.

Als de auto een minder prominente positie in ons leven inneemt, heeft dat gevolgen voor onze leefomgeving, zeker als die is ontworpen rond de auto. Welke kansen biedt dit?

Een van de ingrediënten waarmee we de huidige woningmarktproblematiek aan kunnen pakken, is collectief wonen. Hierbij worden voorzieningen zoals was- en buitenruimtes, maar ook mobiliteit gedeeld, waardoor het ruimtebeslag van de individuele bewoner beperkt blijft.

Ook mensen met een kleine beurs hebben recht op een gezonde, klimaatadaptieve en groene leefomgeving. Zij zijn daarin afhankelijk van gemeente en woningcorporatie. Goede intenties stranden vaak op: ‘geen budget voor’. Dit project onderzoekt wat er nodig is om ‘Sociaal groen’ structureel op te kunnen nemen in woningbouwprojecten. Cruciaal hiervoor zijn rekenmodellen die de langetermijnopbrengsten en besparingen op het gebied van gezondheid, biodiversiteit en klimaat meenemen, maar ook bevlogen mensen (ambassadeurs), die anderen enthousiasmeren en overtuigen. De overtuigingskracht ligt volgens dit team in een heldere, door alle partijen gedragen werkwijze en in pilotprojecten, die laten zien dat het kán.

Tussen Julianadorp en de duinen ligt een deel van de Koegraspolder, een agrarisch gebied van circa 250 hectare, waar landbouw, in de vorm van bollenteelt, en recreatie elkaar treffen. Het gebied staat onder druk door de stikstofproblematiek en de verzilting door de stijgende zeespiegel. Het is bovendien van belang het groeiende Julianadorp beter te verbinden met het strand. Dit project zoekt naar oplossingen op de korte, middellange en lange termijn die bijdragen aan het klimaat, de biodiversiteit en de economie. Het doel is toekomstbeelden te ontwikkelen als bouwstenen voor het masterplan waaraan wordt gewerkt.

Het Living Lab 040, dat in het noordelijke deel van Eindhoven 119 experimentele woningen ontwikkelt, zoekt naar oplossingen voor de duurzame stad van morgen. Een belangrijk onderdeel hiervan is de energievoorziening, en het feit dat de elektriciteitsnetten qua capaciteit hun grens hebben bereikt. Zijn er alternatieven te bedenken voor een kostbare en ingrijpende netverzwaring? De uitkomsten van dit ontwerpend onderzoek stemmen positief: het team schetst drie scenario’s om met slimme uitwisselings- en buffersystemen onder die verzwaring uit te komen.

Hoe verhoudt de vormgeving van (tijdelijke of permanente) ruimtes zich tot het articuleren, het effectief overdragen en uiteindelijk ook verinnerlijken van de verhalen van ongehoorde stemmen? En hoe faciliteren concrete ruimtes de vertaling van leef- naar systeemwereld?

Wijkleercentrum Alles voor Elkaar is al actief in het reactiveren van jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt. In leertrajecten worden ze weer een actief onderdeel van de maatschappij. In dit project wordt onderzocht hoe het wijkleercentrum een plek kan krijgen in de nieuwe woningbouwontwikkeling in Park Voorlei in Leidschendam. Het doel is om de samenwerkende partners ervan te overtuigen dat dit centrum een sociale en culturele trekpleister kan worden voor de wijk en de verdere omgeving.

De Lieshoutse Heide is een groot, open landschap waar intensief agrarisch gebruik, natuurontwikkeling en wonen wedijveren om ruimte. Daar komt nog een functie bij: in de Regionale Energie Strategie is dit landschap aangewezen als kansrijk voor grootschalige duurzame energieopwekking. Is dit passend te krijgen? In een dialoog met bewoners en direct betrokkenen is nagedacht over energielandschappen. Er zijn nog geen concrete oplossingen gevonden, maar er is wel meer vertrouwen ontstaan en de wil om samen verder te denken over de ontwikkelrichting van het gebied.

De Ruit van Rotterdam, gevormd door de A20, A16, A15 en A4, is de grootste en drukste ringweg van Nederland. BVR adviseurs en de gemeente Rotterdam onderzochten hoe deze monofunctionele, zwaar bezette verkeerszone kan veranderen in een klimaatpositief, gezond stedelijk landschap. Hoe maak je de last van de snelweg tot een lust voor het gebied?

In Nederland, met uitzondering van Texel, wordt schapenwol beschouwd als restproduct, dat alleen nog op ambachtelijke schaal wordt verwerkt. Maar wol is een prachtig, biobased materiaal dat de praktijk van de circulaire economie kan demonstreren. Hoogwaardige wol is geschikt voor kleding, iets mindere wol kan dienen als isolatiemateriaal, en laagwaardige wol bijvoorbeeld als meststof. Hoe kunnen we deze reststroom herwaarderen en de duurzame wolverwerking weer nieuw leven inblazen?

Voor Almere Pampus, dat tussen 2030 en 2050 in de diepe en dalende kleipolder aan de westkant van Almere gerealiseerd wordt, ontwikkelde dit team richtinggevende principes voor de omgang met de bodem en het 'vooruit ontwikkelen' van het watersysteem en groen. Vooruit ontwikkelen van bodem, groen en blauw zorgt dat nog extremere regenbuien en hittegolven opgevangen kunnen worden in de toekomst, dat bodemdaling tegengegaan kan worden en dat tijdens het ontwikkelproces het gebied benut kan worden voor kweken van biobased bouwmaterialen zoals lisdodde en kleirijperij.

Geodata (‘data’) over het gebruik van de publieke ruimte zijn steeds toegankelijker en de datascan is een steeds belangrijker instrument in het ontwerpproces van stadsplanners. Dat maakt dat ontwerpers vaker uitgaan van de behoeftes van een fictieve, doorsnee bewoner. Kunnen we inspelen op de behoeftes van de daadwerkelijke bewoners door het ontwerpproces inclusiever in te richten? En wat levert het inclusiever maken van proces en methode op voor de wijk?

Stedelijke gebieden hebben te maken met een toenemende vraag naar logistieke diensten. Welke kansen biedt dit voor de leefomgeving en hoe wij ons daarin bewegen?

And the People ziet de woonopgave van Nederland niet alleen als een bouwopgave, maar juist ook als een leefbaarheids- en ecosysteemopgave. Waar bouw vaak ten koste gaat van ecosystemen en gemeenschappen, is het een kans om ervoor te zorgen dat deze juist robuuster en veerkrachtiger worden.

Een groot deel van het grondoppervlak in Overijssel bestaat uit landbouwgronden. Deze cultuurlandschappen zijn in de afgelopen eeuwen gemaakt door boeren; landbouw en cultuurlandschap zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Boeren hebben het gevoel dat ze hun best doen om aan alle, steeds veranderende regels van de overheid te voldoen en ervaren tegelijkertijd dat ze weinig waardering krijgen voor wat ze doen. Met het oog op de grote maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan is het hoog tijd voor een koerswijziging.

Veel ouderen willen graag een ander soort woning, maar wel in de buurt waar ze hun sociale contacten hebben. Door een eenzijdig woningaanbod in veel dorpen en wijken is dit echter vaak moeilijk en blijven senioren in hun gezinswoning wonen. Zo ook in de woonwijk Tanthof in Delft. Kun je hier collectieve woonconcepten ontwikkelen die ervoor zorgen dat ouderen doorstromen naar een voor hen prettiger woonsituatie? In dit project zijn met vragenlijsten en diepte-interviews woonwensen opgehaald, om die vervolgens te vertalen naar een instrumentarium en drie casestudies.

Eén van de basisprincipes van de inclusieve stad is dat iedereen gelijke toegang heeft tot kansen en voorzieningen. Om dit te waarborgen, streeft Rotterdam naar gemengde, collectieve woonmilieus. Hoe ziet gemengd collectief wonen eruit? Welke typen collectieve woonvormen we kunnen ontwikkelen? En welke beleidsmiddelen zijn daarvoor nodig?

Binnen heel Nederland groeit het besef dat grootschalige, buitenstedelijke bedrijventerreinen duurzamer en natuurinclusiever ontwikkeld moeten worden. Dat is dan ook de ambitie voor bedrijventerrein Oostpolder, de geplande uitbreiding van de Eemshaven in Groningen.

Kan een game het inwisselen van parkeerplaatsen voor deelmobiliteit inzichtelijk en bespreekbaar maken zodat de schaarse ruimte in verstedelijkt gebied beter kan worden gebruikt?

Hoe kun je bewoners tot actievere stakeholders maken bij de transforma-tie van verouderde wijken met gelaagde problematiek? Dit team deed ont-werpend onderzoek in de naoorlogse Zwolse buitenwijk Dieze, waar veel aan de hand is. Met een plan waarin VVE’s samen een wijkcoöperatie vormen, kunnen geldstromen anders worden in-gezet en worden de bewoners aanjager en zelfs opdrachtgever van de transitie.

Volgens Dingemans Deijs Architects is er op dit moment totaal geen vruchtbare samenhang tussen wat er bovengronds wordt gebouwd en het ondergrondse bodem- en watersysteem. Van een gezonde en levenskrachtige relatie met de bodem kan volgens hen dan ook geen sprake (meer) zijn sinds de ondergrond slechts wordt gebruikt als fundament om op te bouwen.

Zeeuws-Vlaanderen is een bijzonder gebied. Geografisch en cultuurhistorisch toebehorend aan Vlaanderen, gekenmerkt door het estuarium van de Schelde met vaarroutes, havens en getijdeparken. Het grootste industriecluster in het gebied langs het kanaal Gent-Terneuzen is een grote CO2-uitstoter en energieverbruiker, die toe is aan verduurzaming. De drie gemeenten Sluis, Terneuzen en Hulst hebben te maken met ontgroening en vergrijzing, maar hebben volop ontwikkelpotentie door de nabijheid van Brugge, Gent en Antwerpen net over de grens. De economie floreert, maar de beroepsbevolking groeit niet snel genoeg mee. Wat zijn de kansen om voor deze regio een duurzame en fijne leefomgeving te creëren die talent aantrekt en vasthoudt?

De huidige aanpak van dak- en thuisloosheid is vooral een top-down benadering, waarbij de beperkingen van de systeemwereld werkelijke oplossingen van dit ingewikkelde probleem in de weg staan. Hoe ziet een ruimtelijke toolbox eruit die structureel en beter aansluit bij individuele belevingen en ruimtelijke vereisten?

Op en rond het veilingterrein van Royal FloraHolland komt dankzij nieuwe technologie ruimte vrij voor meer dan logistiek rond de bloemenoverslag. Er wordt onderzoek gedaan naar een nieuwe mix van bedrijvigheid, research & development en wonen, waarin meteen meer ruimte is voor een natuurlijker watersysteem. LUZ architecten en de TU Delft ontwikkelden een strategie waarin opvalt dat klimaatadaptatie hier niet wordt gezocht in een fijnmazige verweving van gebouwen en natuur, maar in een duidelijke scheiding tussen die twee. Door de bebouwing te clusteren en zo compact mogelijk te maken, ontstaat een riante tussenruimte die in te zetten is voor natuur en water.

Voor het onderzoek Reimagining Housing for Migrant Workers neemt het ontwerpteam van OMERO de tijdelijke huisvesting van Europese arbeidsmigranten in parallelle werelden van bijvoorbeeld vakantieparken of speciaal ontworpen hotels als vertrekpunt.

Marieke Kums (STUDIO MAKS) onderzoekt hoe het wooncoöperatiemodel zich in Nederland als gangbaar woonalternatief kan ontwikkelen. Ondanks de potentie van deze woonvorm komt de concrete toepassing ervan in Nederland maar mondjesmaat van de grond.

In het westelijk veenweidegebied van de gemeente Stichtse Vecht spraken ontwerpers met verschillende melkveehouders; aan de keukentafel, in de stal en in het veld. Door nauwkeurig in kaart te brengen hoe de melkproductie werkt, welk type land er nodig is, hoe veevoer wordt geproduceerd en ingekocht en waar op basis van beleid knelpunten liggen in het verdienmodel, kan doorgedacht worden over duurzame toekomst-scenario’s.

De Noordoostpolder is een bijzonder historisch landschap, ontstaan na de drooglegging in 1942 en ingericht volgens een modernistische, heldere visie op de ideale maatschappij en de landbouw. Maar de landbouw verandert, en boeren hebben meer ruimte nodig doordat zij naast landbouwproductie ook producten wassen, opslaan en verpakken. Veel erven verdubbelen, en er komen steeds meer schuren. Daardoor past het modernistische landschapsplan niet langer en groeit de polder uit zijn maatpak. Kunnen we een nieuw maatpak ontwerpen dat meegroeit met de ontwikkelingen?

Wat is er nodig om openbare ruimtes waar de auto dominant is zo in te richten dat deze ook toegankelijk is voor kwetsbare groepen zoals ouderen met een intensieve zorgvraag en schoolgaande kinderen?

Notter-Zuna is een buurtschap op de oostflank van de Sallandse Heuvelrug. Het gebied ligt tussen verschillende waterwingebieden in en kent een toename van droogteschade. Daarmee is het een interessant pilotgebied.

Windenergie is een van de meest controversiële thema’s is binnen de energietransitie. Welke ruimtelijke strategieën zijn er voor een rechtvaardige(r) locatiebepaling voor het opwekken van deze energie?

In en rond het dorp Oostelbeers wordt gezocht naar ruimte voor woningbouw. Tegelijkertijd wordt behoud van de dorpse sfeer, de openheid en het kleinschalig cultuurlandschap nagestreefd. De droom van de inwoners is om het dorp uit te kunnen wandelen via natuurpaden en oude historische structuren.

Wijk aan Zee, ingeklemd tussen de hoogovens van Tata Steel, de Noordzee en het Noord-Hollands Duinreservaat, heeft last van krimp. Jongeren verlaten het dorp omdat ze er geen woonruimte kunnen vinden. Daardoor neemt het draagvlak voor voorzieningen af en verschraalt het dorp. Maar er is een concrete aanleiding om tegengas te geven: vier maatschappelijke organisaties die actief zijn op het gebied van zorg, welzijn, sport en onderwijs moeten op korte of middellange termijn verbouwen, verhuizen of vernieuwen. Kunnen zij met de juiste aanpak het tij keren?

Ontwerper Ester van de Wiel en kunstenaar-onderzoeker Joost Adriaanse beargumenteren dat sinds de bouw van de Deltawerken en de bedijking van het Schelde-estuarium de Zuidwestelijke delta aan zandhonger leidt.

Volgens de Klimaattafels is Nederland in 2050 circulair en overgestapt op hernieuwbare energie. De grote hoeveelheid windturbines, gepland en geplaatst in het kader van de energietransitie, worden aan het eind van hun levensduur circulair verwerkt. Deze circulairiteitstransitie zal een wezenlijke ruimtelijke impact hebben. Provincies kunnen deze impact regionaal sturing geven, maar missen inzicht. Daarom onderzoeken de provincies Noord­Holland en Zuid­Holland met Generation.Energy de ruimtelijke effecten van de verwerking en levensduurverlenging van windturbines.

One Architecture stelt dat bij sociale vraagstukken als veiligheid, gezondheid en leefbaarheid in kwetsbare wijken op dit moment nauwelijks wordt gekeken naar de invloed van de bodem. Het bureau bekijkt met ontwerpend onderzoek hoe de bodem, de gemeentegrens overstijgend, als instrument kan worden ingezet voor het versterken van het welzijn van de huidige bewoners.

Van havengebied naar nieuwe wijk: in dertig jaar tijd verrijst aan het Noordzeekanaal een stad zo groot als Leiden. Hoe maken we Haven-Stad, met alle klimaatonzekerheden richting 2100+, veilig voor overstromingen vanuit de rivieren en de zee? Nationale en regionale keuzes voor de lange termijn zijn nog niet gemaakt, en klimaatstresstesten kijken naar het tijdsvak tot 2050, maar laten de verre toekomst buiten beschouwing. Terwijl nu al wel grote keuzes worden gemaakt die ook bepalend zijn voor het gebruik na 2050. Met het doel een raamwerk te ontwikkelen dat anticipeert op de toenemende dreiging van het water, ontwikkelde het team elementen voor waterveiligheid die nu al in de gebiedsontwikkeling vastgelegd moeten worden.

Doorn is een prachtig gelegen dorp op de Utrechtse Heuvelrug, waar mensen graag willen (blijven) wonen. Het woningaanbod is hiervoor echter beperkt. In navolging van eerder onderzoek van Studioninedots is in dit project onderzocht met welk programma en ruimte-gebruik het ‘supermarktplein’ – nu een XL-parkeerplaats omsloten door voornamelijk achtergevels – getransformeerd kan worden tot aantrekkelijke plek met substantieel extra woningen.

Het onderzoek van SYLVA Landscape Architecture is een vervolg op een eerdere samenwerking met de gemeente Den Haag. Het doel is de groene, publieke ruimtes in het Laakkwartier te verbeteren. De focus ligt in dit project op een vitaal bodemleven als basis voor stedelijke biodiversiteit en healthy urban living.

Terreinen met bedrijven in een Hoge Milieu Categorie (HMC4.1 of hoger) zijn onmisbaar, maar ook onmixbaar met gevoelige functies als wonen. Binnenstedelijke HMC-bedrijventerreinen staan vanwege de milieucontouren vaak op gespannen voet met ambities voor de verdichting van de stad. En buitenstedelijke industrieterreinen zijn vaak grote ontoegankelijke gebieden zonder enige verblijfskwaliteit. Wat kun je doen om deze werklocaties te intensiveren en beter te verbinden met de stad en het landschap?

Studio Marco Vermeulen onderzoekt de potentie van ‘woonlandschappen’ waarbij natuurinclusieve woningbouw als hefboom voor de ontwikkeling van natuur en landschap wordt ingezet. Is het mogelijk om een ‘woonlandschap’ te ontwerpen met betaalbare woningen dat een gezondere, duurzamere en meer sociale leefomgeving biedt?

Volgens ontwerpend onderzoeksbureau BRIGHT komt de schaarse openbare ruimte in de stad steeds meer onder druk te staan door onder andere de verdichting, verduurzaming, vergroening en klimaatverandering. De openbare ruimte moet ruimte bieden aan de ondergrondse infrastructuur van de water-, energie- en communicatievoorziening, mobiliteit, het publieke leven, maar bijvoorbeeld ook aan biodiversiteit en bodemleven.

And The People richt zich samen met Space & Matter op het verder vormgeven van de Nederlandse Community Land Trust (CLT) beweging. Community Land Trusts zijn open ledenorganisaties die gebruikmaken van een alternatief ontwikkelmodel dat de belangen van de bewoners, de buurt én het algemeen belang vertegenwoordigt.

De Nederlandse woningvoorraad heeft toekomstbestendige uitbreiding nodig: strategisch, kwalitatief, duurzaam. Except Integrated Sustainability heeft in samenwerking met de gemeente Middelburg een ontwerp onderzocht om het Zeeuwse dorp Sint Laurens integraal duurzaam uit te breiden.

In Mariënheem staat de leefbaarheid onder druk. Er is behoefte aan woningbouw, met name voor ouderen. De opgave hier is om de doorstroming te bevorderen en nieuwe aanwas aan het dorp te verbinden. Ook de verenigingen, een belangrijke spil van de gemeenschap, staan onder druk.

Een straat leefbaar maken gaat over meer dan auto’s eruit en groen erin. Dit project kijkt naar de factoren hittestress, wateroverlast, verstening, de staat van het riool en het koppelen van groen aan grotere netwerken.

Stedelijk groen is een vitaal onderdeel van leefbare steden en voorziet in een scala aan ecologische, economische en sociale behoeften. Welke processen maken groen tot een gezond onderdeel van onze steden? Hoe kunnen beleidsmakers, gezondheidsspecialisten, omgevingstechnologen en ontwerpers samen op gezondheid sturen tijdens het ontwerp?

VOIDS Urbanism stelt dat de ruimte in de stad steeds schaarser wordt en ons dwingt tot binnenstedelijke verdichting. De woonopgave leidt volgens hen de komende decennia tot grootschalige transformatie van bedrijfsterreinen tot woongebieden in de stad.

Wijkpark Transvaal in Den Haag wordt binnenkort opengelegd voor het realiseren van een warmtenet; een aanleiding om deze werkzaamheden te koppelen met bovengrondse verbeteringen. Bij de aanleg van het warmtenet dwars door het park wordt een werkstrook van circa 15 meter breed gebruikt. De ruimte in deze strook is, vanwege de beperkingen in de ondergrond, als ‘sportstrook’ ontworpen, waarbij de sportvelden ook water bergen. Dit schept ruimte om in de rest van het park juist zoveel mogelijk beplanting en water in te passen, waar kinderen kunnen spelen, dieren als mussen en vleermuizen een thuis kunnen vinden en regenwater uit de omgeving kan worden opgevangen. Dit voorbeeld laat zo zien hoe het warmtenet gebruikt kan worden om het groenblauwe netwerk en de leefbaarheid van de stad te versterken met ingrepen die mens én dier enorm ten goede komen.

Het project Kruisbestuiven wil de gemeente Amsterdam en scholen-koepels verleiden om met tijdelijke en eenvoudige architectonische ingre-pen een klimaat(leer)machine van hun bestaande gebouwen te maken. De basis hiervoor wordt gelegd met een enthousiast netwerk van negen basis-scholen en twee mbo’s in de Indische buurt in Amsterdam Oost. Met Nature Based Solutions, oftewel natuurlijke maatregelen, gaan ze testen wat het beste werkt voor een beter binnen- én buitenklimaat.

Maatschappelijk draagvlak is essentieel om de energietransitie te laten slagen. Wat is ervoor nodig om in een co-creatief, gelijkwaardig, rechtvaardig en gebiedsgericht proces te werken aan de energieopgave in de natuur en/of landbouwgrond?

De turfwinning heeft een enorm stempel gedrukt op het gebied tussen Groningen en Drachten. Op de uitlopers van het Drents plateau liggen enkele oude turfvaarten die vroeger werden gebruikt voor het vervoer van turf naar Groningen en Drachten. Tegenwoordig zijn de watergangen op sommige plekken ondoorgankelijk geworden. Ze dienen nu enkel nog om het waterpeil voor de landbouw te reguleren. Hoe kan het herstel van de waterverbinding meerwaarde bieden aan dit landelijke gebied?

In het ontwerpend onderzoek Op bodembasis gaat een multidisciplinair team onder leiding van BoschSlabbers de verstedelijkingsopgave onderzoeken waarbij de bovenste antropogene bodemlaag als vertrekpuntpunt wordt genomen. Het natuurlijk bodem- en watersysteem onder de bestaande stad is volgens het team nog te vaak een blinde vlek in de verstedelijkingsopgave.

Dit project verkent vanuit verschillende invalshoeken – van bodem en watersysteem tot cultuurhistorie en recreatie – hoe het Dommeldal kan transformeren tot een klimaatadaptief en toekomstbestendig landschap. Een biodivers landschap dat water vasthoudt voor droge tijden, zich leent voor de opwekking van duurzame energie, ruimte biedt aan natte teelten en gebruikmaakt van de recreatiemogelijkheden en elementen uit het historische landschap. Centraal in het plan staat de realisatie van een eigentijdse watermolen die moet gaan fungeren als de aanjager van deze gebiedsontwikkeling.

Het onbebouwde deel van de gemeente Enschede bestaat voor 37 procent uit landgoederen, gesticht tussen 1870 en 1930 door textielfabrikanten die hier particuliere buitenverblijven ontwikkelden. Nu vragen klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, waterbeschikbaarheid, verdienkracht en recreatiedruk hier om aandacht. Het projectteam kroop in de hoofden van de oorspronkelijke ontwerpers en gebruikers om inspiratie te vinden voor een toekomst met maximale maatschappelijke meerwaarde voor zeven Landgoederen van Textiel.

PosadMaxwan signaleert dat het bouwen in de buurt van water problemen met zich meebrengt waar bestaande bouw- en ontwerpmethoden onvoldoende op zijn ingericht. Tegelijkertijd zien ze dat water juist ook kansen biedt voor andere, duurzame en inclusieve wijken. Daarmee biedt het een integrale oplossing voor de kwantitatieve woonopgave van nu én voor de kwalitatieve woonopgave op de lange termijn.

PosadMaxwan borduurt met Publieke ruimte als circulair ecosysteem voort op een eerder door het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie ondersteund onderzoek naar de circulariteitstransitie in relatie tot een kwaliteitsimpuls van de openbare ruimte in naoorlogse wijken.

Ontwerper Lukas Engelhardt onderzoekt het kraken van woningen als oplossing voor de wooncrisis. Vanuit historisch perspectief is kraken een bewezen tactiek voor het tegengaan van speculatie, leegstand en stijgende huurprijzen. Kan het een duurzaam alternatief zijn voor systemen als anti-kraak?

Een grote groep jongeren in de wijk Gageldonk in Bergen op Zoom heeft ‘omgevingspijn’. Terwijl zij buurtbewoners een gevoel van onveiligheid geven, voelen de jongeren zich op hun beurt niet gehoord en missen ze een ontmoetingsplek.

Sprengenbeken op de Veluwe zijn een erfenis van de papierindustrie. Via deze door mensen gegraven beken werd schoon bronwater naar de dorpen vervoerd; door aangebrachte hoogteverschillen ontstond voldoende verval om papiermolens aan te drijven. Ooit vormden de beken de economische motor van veel dorpen, maar de meeste zijn in onbruik geraakt. Ze zijn gedeeltelijk overkluisd en vervullen alleen nog een functie in het afvoeren van overtollig regenwater. Veel beken staan doorgaans droog, de kennis over het systeem en de relatie met het dorp verdwijnt. Welke kansen biedt een nieuw leven voor het sprengenbekensysteem?

Het doel is om het jonge, aardgasvrije bedrijvenpark H20 energieleverend te maken. In verband met de netcongestie die hier heerst, is ook lokaal gebruik van de opgewekte stroom een pre. Samen met bedrijven die op het terrein werken is gekeken naar mogelijkheden voor opwek en opslag van energie. Onderzocht is hoe dit in combinatie met een nieuwe inrichting de omgevingskwaliteit, de natuurwaarden en de herkenbaarheid van het terrein kan verbeteren. Een mogelijke denkrichting voor een autarkisch terrein is productie van waterstof uit hier opgewekte energie, en een waterstofpomp voor de plaatselijke transportondernemers.

Studio Marco Vermeulen ziet de druk op het Nederlandse landschap alsmaar toenemen. Hoge productiedoelstellingen hebben een negatieve impact op de biodiversiteit en de gevolgen van klimaatverandering vragen om immense landschappelijke ingrepen. Daarbovenop komt een woningbouwopgave die deels ook in het buitengebied zal landen.

Om de effecten van stikstofdepositie en recreatiedruk te verminderen, moeten NATURA 2000 gebieden worden voorzien van bufferzones en overloopgebieden. Voorne aan Zee is één van de acht gebieden in de regio Rijnmond die zijn geïdentificeerd als kansrijke bufferzones. Tegelijkertijd zoekt de Rotterdamse industrie naar geschikte locaties voor vrijwillige natuurcompensatie. Hoe kunnen mooie bufferzones ontstaan die bijdragen aan biodiversiteitsherstel, recreatie en landschappelijke kwaliteit?

Hoewel vrouwen in de architectuur steeds zichtbaarder zijn, zijn het mannen die nog altijd de bouwplaats overheersen. Is dit rechtvaardig met het oog op actuele urgenties en maatschappelijke ontwikkelingen?

Port of Zwolle, het gezamenlijke havenbedrijf van Zwolle, Kampen en Meppel, wil het havengebied transformeren tot een logistieke hub voor circulaire bedrijvigheid. Deze studie toont aan dat daar nogal wat bij komt kijken. Belangrijk aandachtspunt is de extra ruimtevraag die hieruit voortkomt op de grotendeels ‘volle’ terreinen. Ook de beschikbare netcapaciteit en de overwegend conventionele bedrijvigheid vormen uitdagingen. Het ontwerpteam heeft bouwstenen voor efficiënt (en tijdelijk) ruimtegebruik verkend om kansen, knelpunten en toekomstperspectieven te onderzoeken.

De aanleg van de openbare ruimte veroorzaakt een groot deel van de ecologische voetafdruk van veel gemeenten. Vooral in naoorlogse buurten met veel verharding van asfalt en beton – de twee materialen met de grootste milieu-impact. Omdat in veel van deze wijken de ondergrondse infrastructuur aangepakt moet worden, doen zich hier kansen voor de openbare ruimte aantrekkelijker te maken. Hoe kunnen we de kwaliteit van de openbare ruimte in naoorlogse buurten verbeteren met circulariteit als leidende transitie?

In Veghel werken veel meer mensen dan er wonen. Hoofdkantoren van bedrijven als Jumbo, Vanderlande en Mars trekken ruim 35.000 mensen uit de wijde omtrek. Momenteel pendelen deze vrijwel allemaal per auto, Veghel heeft geen treinstation. Welke duurzamere reisalternatieven zijn er te ontwikkelen voor deze uitdagende locatie?

In het Overijsselse buurtschap Notter- Zuna hebben bewoners, ondernemers en boeren een gebiedscoöperatie opgericht om zelf energie op te gaan wekken. Maar de zelf opgewekte stroom blijkt op piekmomenten niet aan het net geleverd te kunnen worden: er is netcongestie. De oplossing werd gevonden in lokale energieknooppunten: plekken waar batterijen komen te staan, waterstof kan worden geproduceerd, maar ook een biomassacentrale kan worden ingericht voor het landbouwafval van de boeren.

Flitsbezorgers, bestelbusjes en vrachtwagens leggen steeds meer beslag op de openbare ruimte. Vooral door de toename van online shoppen en eten bestellen zijn logistieke bewegingen in de stad de afgelopen jaren sterk gegroeid – een trend die lijkt door te zetten. Dit gaat ten koste van de ruimte voor andere wegge-bruikers, en kan leiden tot onveilige verkeerssituaties. Aan de andere kant zitten maatregelen als meer groen en langzaam verkeer de populaire bezorgdiensten weer in de weg. Deze tegenstelling dwingt beleidsmakers, verkeerskundigen en ontwerpers samen te werken en te bedenken welke balans wenselijk is. Van wie is de stad?

De Ginnekenstraat in Breda is een lange monofunctionele en stenige winkelstraat, die naar het zuiden toe snel achteruitgaat, met verschraling van het aanbod en toenemende leegstand. Ook is de straat niet goed aangesloten op haar omgeving. Het ontwerpteam verdiepte zich in de ziel van de plek, in de gebruikers en hun behoeften, en ontwikkelde in samenspraak met de gemeente, ondernemers en vastgoed eigenaren een strategie.

Het ontwerpend onderzoek van VenhoevenCS is niet alleen gericht op de huidige druk op de woningmarkt, maar ook op het creëren van een gezondheidbevorderende woon- en leefomgeving. Voor VenhoevenCS vormt de woonomgeving de basis voor een goede gezondheid en daarmee biedt ze een grote kans voor de preventie van chronische ziekten als diabetes type 2, hart- en vaatziekten, kanker en depressie.

Dit project onderzoekt hoe de vier gebouwen van het Summa College aan de Sterrenlaan in Eindhoven toekomstbestendig kunnen worden. Een belangrijke sleutel is het enthousiasmeren van studenten, leraren, stakeholders en omwonenden met verleidende inspiratiebeelden en concrete ingrepen. Op basis van de probleemstellingen – te veel verharding en hekken, te weinig prettige verblijfsruimte – is een toolbox opgesteld voor klimaatadaptatie. De tools variëren van groene gevels en daken tot een retentievijver en stadslandbouw. Om te laten zien waar de tools toe kunnen leiden, zijn er inspiratiebeelden voor de korte en lange termijn gemaakt, die ook ingezet kunnen worden op andere mbo’s in Nederland.

Inside Outside stelt dat de bodem te vaak slechts wordt gezien als productiemiddel in land- en tuinbouw, als oplossingsrichting voor (klimaat-)problemen boven de grond of als mogelijke ruimte om te bouwen. De rijke bodemdiversiteit, ook als leverancier van essentiële ecosysteemdiensten voor het bovengrondse leven, wordt volgens de ontwerpers nauwelijks in ogenschouw genomen.

Hoe kunnen ruimtelijk ontwerpers samenwerken met nieuwkomers om een passende en inclusieve woonomgeving voor hen te creëren, die niet alleen volwaardig onderdak biedt, maar ook bijdraagt aan een volwaardige deelname aan de samenleving?

Gebiedsatelier West-Zeeuws-Vlaanderen (WZVL) is het denkmodel voor de revitalisering van de Euregiotuinen te Oostburg. De kern van het atelier is het paviljoen van architect Thomas Rau, waar bezoekers, programma’s en kennis samenkomen.

Amsterdam telt 700.000 fietsbewegingen per dag. De stad kampt met toenemende congestie in stadslogistiek. Pick and Bike is een onderzoek naar fietsknooppunten onder de A10. Hoe kunnen we hier de veiligheid verhogen en bijdragen aan duurzamere stadslogistiek: pick-up points, fietsservice, recycling gericht op langzaam verkeer?

De provincie Groningen en het waterschap Noorderzijlvest hebben een nieuwe soort dijk ontwikkeld. De Dubbele dijk is onderdeel van de dijkversterking Eemshaven-Delfzijl die nodig is in verband met de verwachte stijging van de zeespiegel.

De Nederlandse landbouw staat voor grote veranderingen. Van de ruim vierhonderd agrariërs in de gemeente Oss stoppen er naar verwachting honderd tot honderdvijftig. De Osse Polder, westelijk van Oss, is intensief melkveegebied. Dit project bouwt hier samen met melkveehouders aan een gemeenschap die problemen gaat aanpakken.

West 8 werkt samen met ZLTO aan het (boom)kwekerijenlandschap van omgeving Haaren Udenhout; van oudsher een kleinschalig productielandschap, met een grote variatie aan landschapselementen. Door schaalvergroting, concurrentie en innovatie, zoals nieuwe teeltmethodes, zuinig gebruik van water en het minimaliseren van pesticiden, is de bedrijfsvoering van de kwekerijen sterk veranderd met een versteend en geplastificeerd landschap en alle bijbehorende problematieken tot gevolg.

De waterproblematiek in Limburg is groot. In dit project, een pilot in het Noordal, onderzoekt Liquid Commons hoe de lokale water- en bodemkwaliteit kan verbeteren door een eigendomsoverschrijdende aanpak.

Hoe maken we het watersysteem van polder Nijbroek toekomstbestendig? Het historische landschap kan de wateropgave van de 21e eeuw niet meer aan.

Met de enorme groei van e-commerce is het bezorgen van bestelde producten tot aan de voordeur steeds belangrijker geworden. Maar dit legt ook een groter beslag op de openbare ruimte.

Stel je voor: de Amersfoortse stadsring getransformeerd tot singelpark. De terugkeer van de stadsring als onderdeel van de kenmerkende structuur van de groene stadswallen. Een verkoelende plek die ontmoeting en spontane activiteiten stimuleert en tegelijk een visitekaartje vormt voor de binnenstad.

De gemiddelde ruimte voor de stedeling neemt af, terwijl de behoefte aan ontmoeting en buiten zijn blijft bestaan. Dit vraagt om een herbezinning op collectiviteit. Hoe maken we ieders thuis groter dan zijn of haar huis?

Willemstad is aan het vervallen. Is de leegloop van de binnenstad te kenteren? Samen met de lokale ondernemers en bewoners is onderzocht hoe Kurá Hulanda in Willemstad met een ‘regeneratieve’ benadering weer een levendige stadsbuurt kan worden.

Witteveen+Bos, H+N+S landschapsarchitecten, Wing en Waterschap Vallei en Veluwe werken samen aan het stroomgebied van de Barneveldse Beek, in de Gelderse Vallei. Bovengronds oefenen de verstedelijkingsopgave, de landbouwtransitie en de benodigde ruimte voor natuurontwikkeling druk uit op dit gebied binnen de zoektocht naar een toekomstbestendige aanpak.

Het ontwikkelen van een stadsgebied kost ten minste tien jaar en het duurt nog eens een extra decennium voordat een buurt écht is geworteld. Het is daarom niet vanzelfsprekend om te achterhalen of de ideeën die aan een nieuwe buurt ten grondslag liggen, daadwerkelijk werken voor de bewoners die er uiteindelijk een thuis vinden.

Dit project onderzoekt in drie Brabantse gemeenten – Etten-Leur, Zevenbergen en Prinsenbeek – hoe de woningbouwopgave ingezet kan worden als hefboom om waarde toe te voegen aan het landschap en het daardoor toekomstbestendig te maken.

De IJsselvallei staat voor een drietal urgente maatschappelijke opgaven: 1. klimaatadaptatie en -mitigatie 2. kringlooplandbouw en het versterken van biodiversiteit én – de eigenlijke aanleiding – 3. het versterken van cultuurtoerisme en leefbaarheid om de recreatiedruk op het Veluwemassief te ontlasten. Het Masterplan IJsselvallei is een integraal gebiedsproces dat de koppelkansen tussen deze opgaven onderzoekt.

Studio Makkink & Bey opereert behalve vanuit Rotterdam ook al meer dan tien jaar vanuit een boerderij in Kraggenburg in de Noordoostpolder waar zij een studio en ontwerplaboratorium zijn gestart. Daar zien zij hoe de schaalvergroting van agrarische bedrijven in de omgeving steeds meer kleinere boeren (minder dan 36 ha grond) de das omdoet.

Hoe kun je de relatie tussen de straat, het gebouw en de mens versterken? Ruimte voor rust biedt een ruimtelijke strategie voor gemeenten, gebouweigenaren en (kwetsbare) jongeren die behoefte hebben aan rust.

Als logistiek knooppunt waar vracht-vervoerders moeten tanken voor het vervolg van hun reis, is een haven de ideale plek voor een Clean Energy Hub. Dit team werkte zo’n hub uit voor de haven van Nijmegen, waar ter plekke schone energie wordt opgewekt, opgeslagen en doorgegeven.

In het Groningse dorp Wagenborgen zijn onvoldoende woningen die tegemoet komen aan de wensen van senioren en starters. Hierdoor blijven senioren in hun huidige woning wonen en trekken jonge mensen noodgedwongen weg. Hoe kan hiervoor op een gelijkwaardige manier en samen met de doelgroep een oplossing worden gevonden?

Hoe ziet de stad eruit als deze is ontworpen voor zowel volwassenen als kinderen? Kan de openbare ruimte een plek worden waarin

Hoe kan een gebiedsgerichte aanpak van de mobiliteit een bijdrage leveren aan brede welvaart voor de minder stedelijke regio’s van Nederland?

Dit team stelt dat je niet alleen dorpen en steden voor het snelweglawaai moet beschermen met geluidswallen, maar ook natuurgebieden. Broedende vogels en recreërende wandelaars lijden net zo onder geluidoverlast als omwonenden. Voor het A67-traject door natuurgebied de Stabrechtse Heide stellen de ontwerpers multifunctionele geluidsschermen voor die tegelijkertijd ruimte bieden voor zonnepanelen, waterberging en nest- en rustplekken. De aanleg van het scherm kan een impuls voor de hele omgeving zijn. Zo kan een strook langs de snelweg met bijvoorbeeld nieuwe vennen, nieuw bos of nieuwe akkersloten met bloemrijke oevers de verschillende omliggende landschappen versterken.

Smartland Landschapsarchitecten stelt dat er in Nederland de laatste jaren al veel goede voorstellen voor verbeterde, duurzame en circulaire productielandschappen zijn geschreven door landschapsarchitecten. Maar deze worden om technische en financiële redenen of door maatschappelijke weerstand vaak niet geïmplementeerd.

Zijn de risico’s van hittestress wel eerlijk verdeeld in de stad? En welke sociaal-ruimtelijke interventies zijn er mogelijk om de effecten van hittestress rechtvaardiger te spreiden?

Historische binnensteden zijn niet altijd even toekomstbestendig. Voorheen waren de winkelstraten de grote trekpleisters, maar dit verandert door andere vormen van winkelen. Het gevolg is dat centrumgebieden en historische linten weinig aandacht krijgen of zelfs leeglopen en verwaarlozen. Hoe krijgen we de kernwaarden boven tafel? Hoe kunnen we deze gebieden weer tot aangename plekken maken om te wonen, verblijven en werken? Hoe kun je centrumgebieden ontwikkelen in samenspraak met gemeente, ondernemers, gebruikers en bewoners? En welke bouwstenen helpen om dit voor elkaar te krijgen?

In stedelijke gebieden komen lichamelijk en geestelijk welzijn sneller in de knel. Bewegen in de buitenlucht kan dat risico verlagen. Dit team werkt op verschillende plekken aan pilots met de interactieve bewegingsgame SmartMove, die geïntegreerd wordt in objecten in de openbare ruimte. Helmond leent zich uitstekend voor een proef op dit terrein: in vergelijking tot de rest van Nederland scoort de stad laag qua beweegnorm en sportdeelname en hoog qua overgewicht, roken en drinken. Om hier verandering in te brengen, wordt voor de nieuw te bouwen wijk Brainport Smart District een pilot voorbereid. Kun je met interactieve buitengames ook minder actieve bewoners over de streep halen?

Om te komen tot een inclusief mobiliteitssysteem en vervoersarmoede te voorkomen is meer aandacht nodig voor voetgangers. Een casestudy in drie Rotterdamse wijken.

In dit project zoeken ontwerpers samen met jongerencentrum Dynamo naar een manier om jongeren te betrekken bij het creëren van een aantrekkelijke en vitale binnenstad ook voor henzelf.

In de provincie Zuid-Holland ligt naar schatting ruim 17 duizend kilometer riolering, waarvan een aanzienlijk deel de komende decennia aan vervanging toe is. Centraal in de aanpak staat het afkoppelen van de hemelwaterafvoer. Dit vermindert de belasting op het stelsel, dat door de woningbouwopgave onder zware druk komt te staan. Door bij rioolvervanging meteen groenblauwe netwerken op stadsniveau aan te leggen, wordt het riool ontlast. Het afgekoppelde water kan in grotere zoetwaterbuffers worden opgevangen aan de rand van steden. Op stadsniveau kunnen waterpartijen en groen de hittestress tegengaan en tegelijkertijd kwalitatieve openbare ruimte opleveren. Door de schaal van dit onderzoek laat het team de noodzaak zien om hier goed op te plannen en om samenwerking tussen beherende en ontwikkelende partijen te stimuleren.

Ecohof Noorderveer is een CPO- project dat een schoolgebouw uit 1954 omvormt tot 23 duurzame sociale huurwoningen, die klimaatadaptief worden gebouwd. Het project heeft de ambitie om niet alleen energie-neutraal, maar ook hitteneutraal, waterneutraal, circulair en sociaal te worden. Dit ontwerpend onderzoek verkent het watersysteem, waarbij de onderliggende vraag is: lukt het om al het water dat het uitbundige groen in dit complex straks nodig heeft hier te bufferen?

In Nederland dumpen wij jaarlijks veertig miljoen kuub bagger. Is bagger op regionale en lokale schaal te verwaarden? En hoe kan bagger worden verwerkt tot hoogwaardig materiaal?

Tussen de bebouwing van Utrecht, De Bilt, Zeist, Bunnik, Odijk en Driebergen-Rijsenburg ligt de Kromme Rijncorridor. Deze vormt de natuurlijke overgang van de Utrechtse Heuvelrug naar de Kromme Rijn. Daarnaast is de corridor een strategische verbinding tussen de Langbroekerwetering en de Vechtplassen. De landgoederen en forten vormen historische ‘parels’ binnen die structuur. De wisselwerking tussen de gevarieerde ondergrond en de lange ontginningsgeschiedenis maakt dit gebied een ecologische hotspot van formaat.

Spijkenisse, Zoetermeer en Purmerend zijn voormalige groeikernen, die na een halve eeuw nog steeds niet alle ambities uit de begintijd hebben waargemaakt, maar al wel weer problemen vertonen. De structuur en de architectuur spreken woningzoekenden tegenwoordig minder aan: de bouw uit de jaren 70 en 80 heeft naast herkenbaarheid ook nadelen. Het vele groen is slecht onderhouden en de openbare ruimte is steeds verder versteend. Daar komt bij dat deze wijken een relatief groot aandeel sociale woningbouw bevatten. Dat maakt het lastig om binnen de wijk wooncarrière te maken, maar levert ook andere, meer sociale uitdagingen op, waardoor mensen die het zich kunnen veroorloven naar andere wijken vertrekken. Wat kan het tij hier keren?

Wonen is een grondrecht, maar toch hadden in Nederland 5.760 jongeren geen (t)huis in 2021. De overspannen woningmarkt en een gebrek aan een sociaal en financieel vangnet maakt het lastig om een plek in de stad te vinden voor deze kwetsbare groep. En dat gaat niet alleen over wonen; er is ook maar weinig openbare ruimte waar jongeren zich kunnen terugtrekken. Verschillende projectteams keken naar de stad door een nieuwe bril en vonden plekken met potentie voor ruimtelijke oplossingen.

Hoe kan de publieke ruimte jongeren ertoe bewegen minder tijd aan hun telefoon te besteden? In dit project wordt verkend welke mogelijkheden de stedelijke omgeving biedt om elkaar fysiek te ontmoeten in plaats van online.

Een plek voor de buurt waar buurtbewoners kunnen werken aan culturele expressie. Door kwalitatief hoogwaardige organisaties te verbinden aan laagdrempelig bereik wordt het talent uit de buurt getoond aan de hele wereld. Waarbij de Bowling kan dienen als publiek balkon en uitkijkt op beide pleinen van het Buikslotermeerplein.

Tilburg heeft de ambitie gesteld om in de periode 2021-2040 25.000 nieuwe woningen te bouwen binnen het bestaand stedelijk gebied. Dat betekent dat een kwart van de huidige woningvoorraad zou moeten worden bijgebouwd, met behoud van het open landschap langs de stadsrand. Kan dit op basis van een Tilburgs DNA? En kan deze verdichtingsopgave ook ingezet worden om tot een verrijking van de stad te komen?

De treinstations van Ommen, Holten en Hengelo Gezondheidspark brengen de sprinter weliswaar naar deze dorpen, maar zijn geen aantrekkelijke plekken waar mensen graag en gemakkelijk komen. De knoopwaarde en plaatswaarde, begrippen uit de mobiliteitstheorie die de waarden van mobiliteit en verblijfskwaliteit beschrijven, zijn er niet in balans. Hoe kunnen de omgevingen van de kleinere stations in Overijssel worden aangepakt om er slimme en aantrekkelijke mobiliteitshubs van te maken? Met welke ingrepen ontstaat sociaal-maatschappelijke meerwaarde?

De boeren op de hoge zandgronden in Wierden-Noord zitten in een moeilijke situatie. In een veranderend klimaat met droogte en piekbuien zijn ze nog afhankelijkerbvan de neerslag die er valt. In het groeiseizoen is een structureel tekort aan water. Welk toekomstperspectief ligt er voor de boeren in het gebied?

Ontwerpbureau Studiosinga stelt dat de aanpak van de huidige woningcrisis eenzijdig is en voornamelijk wordt gedreven door kwantiteit en snelheid. Volgens de ontwerpers leidt deze aanpak in veel gevallen niet tot een verbetering van de woonkwaliteit en leefbaarheid; en daarmee ook niet tot een rechtvaardige stad.

(Aarde)werklandschap is een onderzoek naar duurzame strategieën voor het inrichten van een logistiek landschap. In dit onderzoek is de huidige ruimtelijke ontwikkeling voor Wijkevoort in Tilburg onder de loep genomen en zijn de hoge ambities van de gemeente voor duurzaamheid en circulariteit afgezet tegen een regeneratief scenario; de overtreffende trap van circulariteit.

Hitte is een van de urgente Rotterdamse klimaatopgaven. Vooral in het centrum en de oude stadswijken neemt het 'urban heat island effect' toe. Hoe kan verkoeling een integraal onderdeel worden van de stadvernieuwing?

Veel naoorlogse wijken kampen met hittestress. Zo ook de Hilversumse wijk Kerkelanden, waar veel ouderen wonen die hier extra veel last van hebben. Hoe kan de verdichting hier gepaard gaan met sociale en klimatologische herontwikkeling? Het team heeft deze naoorlogse stempelwijk geanalyseerd met de microklimaattool ENVI-met en daar conclusies uit getrokken. Strategieën als ‘splitsing’, ‘aanbouw’ of ‘optopping’ gaan gepaard met klimaatadaptieve maatregelen. Die variëren van een verbetering van de energieprestatie tot het gebruik van hitteabsorberende oppervlakken, de aanleg van fonteinen en meer groen. De ENVI-met tool laat zien dat deze ingrepen daadwerkelijk een beter leefklimaat opleveren.

In het buitengebied van de Nissewaard worden de urgente opgaven verkend en wordt de samenhang tussen deze opgaven onderzocht. Tot welke nieuwe ruimtelijke denkkaders dit kan leiden? Deze inzichten zijn voeding voor het gesprek tussen stakeholders en overheden over de toekomst van het Nissewaardse buitengebied.

Maatschappelijke, klimatologische en ecologische opgaven vragen om transitie van de landbouw aan de Waddenkust, grenzend aan het Werelderfgoed Waddenzee. De regionale identiteit en kernwaarden worden in dit project ingezet als samenhangend systeem voor agrotoerisme, ontwikkeling van duurzame recreatie en toerisme op het platteland.

Het terugbrengen van grof restafval is een landelijke doelstelling. Milieustraten kunnen daar een grote rol in spelen en kickstarters zijn voor de transitie naar een circulaire economie. Door de huidige functie van afvalinleverpunt uit te breiden met faciliteiten voor hergebruik en reparatie én door inwoners ter plekke bewust te maken van de waarde van grondstoffen, wordt de drempel voor circulair leven verlaagd. Dit team deed ontwerpend onderzoek naar de mulitfunctionele milieustraat van de toekomst voor de gemeenten Heiloo, Uitgeest en Bergen.

Kan de sociaaleconomische weerbaarheid van naoorlogse wijken worden vergroot met behulp van nature-based solutions?

Willen we in 2030 beschikken over een toekomstbestendig en modern glastuinbouw areaal dan is transitie van bestaande gebieden noodzakelijk. Hoe kan deze transitie plaatsvinden binnen een sterk verstedelijkte omgeving met beperkte ruimte en veel belanghebbenden?

Wat kunnen we leren van hiphop binnen complexe vraagstukken in de stad? En hoe we ons kunnen laten inspireren door hiphop om samen te bouwen aan de solidaire stad?

Dividual onderzoekt welke ontwerpstrategieën een succesvolle transformatie van werklocaties naar een gemengd woon-werkgebied met innovatieve woontypologieën mogelijk maken. Hierbij ligt de focus op de inzet van een geprefabriceerd houten bouwsysteem om de meest voorkomende obstakels in dergelijke transformatieprocessen te overwinnen én bij te dragen aan een meer circulaire en duurzame bouwsector.

De Haagse Moerwijk is een van de armste wijken van Nederland. De wijk kampt met schuldproblematiek, criminaliteit en gebrek aan sociale cohesie. De gemeente en woningcorporatie zetten zich in voor het verbeteren van de leefbaarheid, onder meer met het opknappen van de openbare ruimte en het verduurzamen, renoveren en bouwen van woningen. Die ruimtelijke aanpak zou hand in hand moeten gaan met sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen, maar in deze wijk speelt de kloof tussen de beleidsmakers en de bewoners de transitie parten. Er is weinig vertrouwen over en weer, waardoor ruimtelijke interventies geen aansluiting vinden bij het dagelijkse leven in de wijk. Hoe kun je die kloof dichten?

Ontwerp- en adviesbureau Generation Energy onderzoekt de mogelijkheden van het verbinden van de energie- en landbouwtransitie in Zuid-Hollandse Bollenstreek. In de Bollenstreek spelen volgens Generation.Energy vijf opgaven: water, biodiversiteit, bollenteelt, landschapsidentiteit en toerisme, en energie.

De initiatiefnemers willen de tijdelijke circulaire broedplaats De Ceuvel doorontwikkelen tot een permanente regeneratieve wijk die voor de eeuwigheid duurzame en betaalbare huisvesting moet gaan garanderen. Hiervoor wil De Ceuvel een lokale Community Land Trust (CLT) oprichten: een entiteit die de kaders schept waarbinnen wonen en werken samenkomen, recreatie een plek krijgt, de natuur behouden en hersteld wordt en waarbij de stakeholders van het gebied de beslissingen nemen.

Op het Metroplein in Hart van Zuid komen wonen, reizen, recreëren en maatschappelijke opvang samen. De juiste ingrediënten voor een bruisende stedelijke plek, zou je zeggen. Toch is het op dit moment een onaantrekkelijke plek, waar veel overlast wordt ervaren en weinig sociale controle is. Uit dit onderzoek blijkt dat dak- en thuislozen en jongeren gedurende de dag een grote impact hebben op de publieke ruimte. Wat zijn ingrepen die de omstandigheden voor deze groepen en daarmee voor het gebied als geheel verbeteren?

Circular Landscapes onderzoekt in de Vrouwe Vennepolder bij Leiden, met burgercoöperatie Land van Ons, de Universiteit van Leiden en zeven telers, een fundamenteel ander model van voedselproductie in natte veengebieden, zowel wat betreft gewassen en teelten, als wat betreft organisatie en exploitatie.