Nog altijd bestaan leegstand en woningnood naast elkaar. Mokum Kraakt combineert de praktische kennis en hands-on mentaliteit van de kraakbeweging met een nieuwe beeldtaal en instrumenten, zoals een online leegstandsmelder. Hiermee maken ze het ook voor een nieuwe generatie mogelijk om vrije ruimte toe te eigenen voor wonen en (sub)cultuur.

Designer Lukas Engelhardt onderzoekt het kraken van woningen als oplossing voor de wooncrisis. Vanuit historisch perspectief is kraken een beproefde tactiek om speculatie, leegstand en stijgende huren tegen te gaan. Zou het een duurzaam alternatief kunnen zijn voor systemen zoals antikraak?

Wat moet er naar aanleiding van jullie onderzoek anders rondom wonen?
De kortste samenvatting is dat wonen, als basisbehoefte, niet zou moeten dienen als middel voor financieel gewin van degenen die toevallig huizen bezitten. De transformatie van huisvesting in een markt (of preciezer: de inbedding ervan in een kapitaalmarkt die bepaalt wat, hoe en hoeveel gebouwd, gekocht en verhuurd kan worden, en door en voor wie) heeft de prijzen opgedreven en verdeeldheid gecreëerd, terwijl het ook de mogelijkheid van democratische collectieve controle over huisvesting heeft ondermijnd. Dit heeft onder andere geleid tot gentrificatie, segregatie en toenemende dakloosheid, evenals de erosie van ons vermogen om gezamenlijk de (stedelijke) ruimte die we delen vorm te geven. Wat er moet veranderen, is het beschouwen van deze gedeelde ruimte als gemeengoed, een gemeenschappelijk bezit dat van niemand en iedereen is, iets dat nooit privébezit kan zijn.

Wat stellen jullie voor in het project om dat aan te pakken?
Uiteindelijk is de afschaffing van de woningmarkt als distributieprincipe van goederen en kapitaal in privébezit noodzakelijk, en de vervanging daarvan door collectieve, gedeelde voorzieningen. Dit is enigszins utopisch en zal niet van de ene op de andere dag gebeuren, dus de vraag is wat we in de tussentijd kunnen doen. Dat is precies waar ons onderzoek over gaat. We beschouwen kraken als een voorbeeld van activisme dat tegelijkertijd politieke druk op politici en beleidsmakers vergroot en meteen alternatieve vormen van wonen en eigendom in de praktijk brengt. Vanuit dit perspectief hebben we andere vormen van activisme onderzocht die ook het recht op de stad prioriteren: groepen mensen – van daklozen tot mensen zonder papieren, tot bewoners onder druk van gentrificatie, tot de queer-gemeenschap, tot bewoners van vrijplaatsen – die proberen de stad terug te claimen en vorm te geven op een manier die aan hun behoeften voldoet. De combinatie van al deze vormen van woonstrijd kan bijdragen aan een bredere verandering in bewustzijn en zo bijdragen aan een politieke oplossing op de langere termijn, terwijl ze autonoom oplossingen bieden in het hier en nu voor degenen die gebukt gaan onder het gebrek aan vrije ruimte in de stad. Concreet stellen we voor dat mensen zich politiek organiseren en collectief de strijd om wonen aangaan, gebaseerd op de vele voorbeelden die al bestaan en die we hebben onderzocht.

Wat voor impact zou dat hebben?
De impact zou een veranderde manier van leven zijn in een totaal andere economische organisatie van de samenleving. De stad als gemeengoed, een gedeelde ruimte voor iedereen, ongeacht afkomst en klasse. En in aanloop daarnaartoe: een bloei van alternatieve manieren van samenleven en het gebruik van gedeelde ruimte, waarbij waarden anders dan economisch gewin en eigendom worden geprioriteerd.

Meer informatie en kom in contact met Lukas Engelhardt

Location: Amsterdam
Ontwerper: Lukas Engelhardt
Stakeholders: o.a. Red Amsterdam Noord, The Black Archives, We Are Here, Melissa Koutousiz