Duurzame economie en ruimte
Nederland wil in 2050 de uitstoot van broeikasgas met 95 procent hebben gereduceerd en volledig circulair zijn. Beide doelen hebben grote impact op energieopwekking, mobiliteit, transport en productiemethodes.
Binnen de Open Oproep Duurzame economie en ruimte zijn 19 lokale en regionale projecten ondersteund. De ontwerpend onderzoeken zijn gericht op thema’s rondom korte en lokale ketens, veranderende logistiek, en de transformatie van bedrijventerreinen in relatie tot stad, landschap en natuur. De projecten laten grote verschillen zien in de gekozen aanpak; variërend van praktisch en concreet, tot visionair en onderdeel van een langlopend traject.
kennis
Essay: Het oud-industrieel denken voorbij
Architect en wetenschapper Elma Durmisevic en innovator Jan Willem van de Groep discussiëren over industrialisatie, behoudende bouwcultuur, flexibiliteit en circulair bouwen. Het gaat om niets minder dan een maatschappelijk verantwoorde transitie. ‘We hebben een andere mindset nodig.’
meer
Duurzame economie en ruimtemeer
Essay: Stedelijke maakbedrijven
Tijdens een werkbezoek aan drie broedplaatsen in Rotterdam discussiëren medeoprichters Bas van den Berg en Lenard Vunderink, David Louwerse en Walter de Vries – beiden van de gemeente Rotterdam – en stedenbouwkundig onderzoeker Birgit Hausleitner over het maken en de stad. ‘Er zijn echt te weinig makersplekken in de stad.’
meer
Duurzame economie en ruimtemeer
Lezing: De schaal van de stad
28 september 2021 – Sprekers: Alexander Wandl, stedenbouwkundige, onderzoeker en hoofddocent aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft en Axel Pel, programmamanager Verduurzaming Industrie bij DCMR, de Milieudienst Rijnmond.
meer
Duurzame economie en ruimtemeer
Lezing: What’s going on in de duurzame economie
24 september 2021 – Sprekers: Otto Raspe, hoofd RaboResearch Regio’s, Innovatie, Duurzaamheid en Ondernemerschap bij de Rabobank en Els Boesveld, beleidsmedewerker Haven-Industrieel Complex & Circulair bij de provincie Zuid-Holland.
meer
Duurzame economie en ruimtemeer
Introductie: Duurzame economie en ruimte
Nederland staat voor grote maatschappelijke opgaven die op lokaal en regionaal niveau ruimtelijke implicaties hebben. Denk aan het terugdringen van broeikasgasemissies, de verdozing van het landschap en de omschakeling naar een circulaire economie. Maar ook de bijkomende extra ruimtevraag en zoektocht naar nieuwe netwerken, het anders leren omgaan met lokale (rest)stromen en het anticiperen op en benutten van de snel veranderende logistiek. De aanpak van deze opgaven zal onze leefomgeving ingrijpend veranderen en is daarmee een belangrijk ontwerpvraagstuk.
meer
Duurzame economie en ruimtemeer
projecten
Circulair Centrum HUB
Het terugbrengen van grof restafval is een landelijke doelstelling. Milieustraten kunnen daar een grote rol in spelen en kickstarters zijn voor de transitie naar een circulaire economie. Door de huidige functie van afvalinleverpunt uit te breiden met faciliteiten voor hergebruik en reparatie én door inwoners ter plekke bewust te maken van de waarde van grondstoffen, wordt de drempel voor circulair leven verlaagd. Dit team deed ontwerpend onderzoek naar de mulitfunctionele milieustraat van de toekomst voor de gemeenten Heiloo, Uitgeest en Bergen.
Regionale productie voor het Nederlandse baggerprobleem
In Nederland dumpen wij jaarlijks veertig miljoen kuub bagger. Is bagger op regionale en lokale schaal te verwaarden? En hoe kan bagger worden verwerkt tot hoogwaardig materiaal?
Atelier Ruit
De Ruit van Rotterdam, gevormd door de A20, A16, A15 en A4, is de grootste en drukste ringweg van Nederland. BVR adviseurs en de gemeente Rotterdam onderzochten hoe deze monofunctionele, zwaar bezette verkeerszone kan veranderen in een klimaatpositief, gezond stedelijk landschap. Hoe maak je de last van de snelweg tot een lust voor het gebied?
Inspiratiedocument biodiversiteit op bedrijventerreinen
Binnen heel Nederland groeit het besef dat grootschalige, buitenstedelijke bedrijventerreinen duurzamer en natuurinclusiever ontwikkeld moeten worden. Dat is dan ook de ambitie voor bedrijventerrein Oostpolder, de geplande uitbreiding van de Eemshaven in Groningen.
Opschalen en delen – Toekomstbestendige glastuinbouw
Willen we in 2030 beschikken over een toekomstbestendig en modern glastuinbouw areaal dan is transitie van bestaande gebieden noodzakelijk. Hoe kan deze transitie plaatsvinden binnen een sterk verstedelijkte omgeving met beperkte ruimte en veel belanghebbenden?
HMC2
Terreinen met bedrijven in een Hoge Milieu Categorie (HMC4.1 of hoger) zijn onmisbaar, maar ook onmixbaar met gevoelige functies als wonen. Binnenstedelijke HMC-bedrijventerreinen staan vanwege de milieucontouren vaak op gespannen voet met ambities voor de verdichting van de stad. En buitenstedelijke industrieterreinen zijn vaak grote ontoegankelijke gebieden zonder enige verblijfskwaliteit. Wat kun je doen om deze werklocaties te intensiveren en beter te verbinden met de stad en het landschap?
Duurzaam distributielandschap
Als logistiek knooppunt waar vracht-vervoerders moeten tanken voor het vervolg van hun reis, is een haven de ideale plek voor een Clean Energy Hub. Dit team werkte zo’n hub uit voor de haven van Nijmegen, waar ter plekke schone energie wordt opgewekt, opgeslagen en doorgegeven.
Circulair Netwerk Waardlanden
In de huidige tijd van toenemende grondstofschaarste en stijgende prijzen is het nodig om na te denken over het langer laten circuleren van gebruiksvoorwerpen en het beter benutten van reststromen. In het Waardlandengebied wordt daarom gewerkt aan een circulair netwerk. Hoe kun je partijen zoals afvalverwerkers, werkplaatsen, bouwmarkten en kringloopwinkels zover krijgen dat ze op een andere manier gaan (samen)werken? In dit project is inzichtelijk gemaakt welke organisatorische activiteiten en ruimtelijke ingrepen nodig zijn om tot zo’n circulair netwerk te komen, samen met langdurig verbonden partners.
Decentrale Data Typologie
De weerstand tegen hyperscale data-centers groeit. Ze staan symbool voor ons ongemak over de verrommeling van het landschap. Industrieel agrarisch landgebruik maakt plaats voor industriële dataopslag en -verwerking; het ene monofunctionele gebruik maakt plaats voor het andere. En de vraag naar dataopslag wordt alleen maar groter. Iedere inwoner van de Metropoolregio Amsterdam heeft ongeveer een ‘bakfiets’ aan fysieke dataruimte nodig. Moet al die data wel bij elkaar worden opgeslagen in één megalomaan gebouw?
Een circulaire impuls aan de openbare ruimte in naoorlogse wijken
De aanleg van de openbare ruimte veroorzaakt een groot deel van de ecologische voetafdruk van veel gemeenten. Vooral in naoorlogse buurten met veel verharding van asfalt en beton – de twee materialen met de grootste milieu-impact. Omdat in veel van deze wijken de ondergrondse infrastructuur aangepakt moet worden, doen zich hier kansen voor de openbare ruimte aantrekkelijker te maken. Hoe kunnen we de kwaliteit van de openbare ruimte in naoorlogse buurten verbeteren met circulariteit als leidende transitie?
Geen afval, geen uitval
Met Geen afval, geen uitval worden door goed design bruggen gebouwd tussen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en lokale reststromen. Nuttige arbeidsbesteding en lokale reststromen leiden tot een schaalbaar model om grote impact en een duurzame economie te maken.
Perspectieven voor een circulaire Port of Zwolle
Port of Zwolle, het gezamenlijke havenbedrijf van Zwolle, Kampen en Meppel, wil het havengebied transformeren tot een logistieke hub voor circulaire bedrijvigheid. Deze studie toont aan dat daar nogal wat bij komt kijken. Belangrijk aandachtspunt is de extra ruimtevraag die hieruit voortkomt op de grotendeels ‘volle’ terreinen. Ook de beschikbare netcapaciteit en de overwegend conventionele bedrijvigheid vormen uitdagingen. Het ontwerpteam heeft bouwstenen voor efficiënt (en tijdelijk) ruimtegebruik verkend om kansen, knelpunten en toekomstperspectieven te onderzoeken.
Stroomstart
Nederland staat voor een grote woningbouwopgave en heeft daarnaast de ambitie om vóór 2050 volledig circulair te zijn. Twee uitdagingen die niet automatisch integraal opgepakt worden. Hiervoor is een verandering in denken nodig. In dit ontwerpend onderzoek is Stroomstart ontwikkeld, een serious game om spelenderwijs inzicht te geven in hoe te sturen op circulariteit in gebiedsontwikkeling. Welke maatregel creëert meerwaarde voor het gebied én bespaart primair grondstofgebruik?
Ruimte voor circulaire windturbines
Volgens de Klimaattafels is Nederland in 2050 circulair en overgestapt op hernieuwbare energie. De grote hoeveelheid windturbines, gepland en geplaatst in het kader van de energietransitie, worden aan het eind van hun levensduur circulair verwerkt. Deze circulairiteitstransitie zal een wezenlijke ruimtelijke impact hebben. Provincies kunnen deze impact regionaal sturing geven, maar missen inzicht. Daarom onderzoeken de provincies NoordHolland en ZuidHolland met Generation.Energy de ruimtelijke effecten van de verwerking en levensduurverlenging van windturbines.
Toekomsten van de stadslogistiek
Flitsbezorgers, bestelbusjes en vrachtwagens leggen steeds meer beslag op de openbare ruimte. Vooral door de toename van online shoppen en eten bestellen zijn logistieke bewegingen in de stad de afgelopen jaren sterk gegroeid – een trend die lijkt door te zetten. Dit gaat ten koste van de ruimte voor andere wegge-bruikers, en kan leiden tot onveilige verkeerssituaties. Aan de andere kant zitten maatregelen als meer groen en langzaam verkeer de populaire bezorgdiensten weer in de weg. Deze tegenstelling dwingt beleidsmakers, verkeerskundigen en ontwerpers samen te werken en te bedenken welke balans wenselijk is. Van wie is de stad?
(Aarde)werklandschap Wijkevoort
(Aarde)werklandschap is een onderzoek naar duurzame strategieën voor het inrichten van een logistiek landschap. In dit onderzoek is de huidige ruimtelijke ontwikkeling voor Wijkevoort in Tilburg onder de loep genomen en zijn de hoge ambities van de gemeente voor duurzaamheid en circulariteit afgezet tegen een regeneratief scenario; de overtreffende trap van circulariteit.
Panorama Vlaams-Zeeland
Zeeuws-Vlaanderen is een bijzonder gebied. Geografisch en cultuurhistorisch toebehorend aan Vlaanderen, gekenmerkt door het estuarium van de Schelde met vaarroutes, havens en getijdeparken. Het grootste industriecluster in het gebied langs het kanaal Gent-Terneuzen is een grote CO2-uitstoter en energieverbruiker, die toe is aan verduurzaming. De drie gemeenten Sluis, Terneuzen en Hulst hebben te maken met ontgroening en vergrijzing, maar hebben volop ontwikkelpotentie door de nabijheid van Brugge, Gent en Antwerpen net over de grens. De economie floreert, maar de beroepsbevolking groeit niet snel genoeg mee. Wat zijn de kansen om voor deze regio een duurzame en fijne leefomgeving te creëren die talent aantrekt en vasthoudt?
De kreekrug bloeit in een regeneratief waterlandschap
De Nederlandse woningvoorraad heeft toekomstbestendige uitbreiding nodig: strategisch, kwalitatief, duurzaam. Except Integrated Sustainability heeft in samenwerking met de gemeente Middelburg een ontwerp onderzocht om het Zeeuwse dorp Sint Laurens integraal duurzaam uit te breiden.
De nieuwe weg van wol
In Nederland, met uitzondering van Texel, wordt schapenwol beschouwd als restproduct, dat alleen nog op ambachtelijke schaal wordt verwerkt. Maar wol is een prachtig, biobased materiaal dat de praktijk van de circulaire economie kan demonstreren. Hoogwaardige wol is geschikt voor kleding, iets mindere wol kan dienen als isolatiemateriaal, en laagwaardige wol bijvoorbeeld als meststof. Hoe kunnen we deze reststroom herwaarderen en de duurzame wolverwerking weer nieuw leven inblazen?